Groot Haesebroeck

Van een landgoed is voor het eerst sprake in 1320 als Gerrit Gael zijn ‘woninghe tote Haesbroeke met al dien lande’ opdraagt aan de graaf van Holland. Via vererving kwam Groot Haesebroek kort na 1475 aan Adriaan van der Bouchorst, in wiens familie het goed meer dan twee eeuwen zou blijven. In 1751 werd de ‘Heerlijke Hofstad genaamt Groot Haasbroek’ openbaar verkocht. Het goed bestond toen uit een ‘logeabel heerenhuys, boerewooning, schuur en geboomte, mitsgaders boomgaard […] met omtrent drie en veertig mergen zoo wey-, hooy- als teelland, alsmede zekere klingen [duinen]’. Een jachtgebied rijk aan konijnen. De nieuwe eigenaar, mr. Jan de Back, heeft waarschijnlijk de toenmalige geometrische laanstructuren van het landgoed verrijkt met slingerpaden in rococostijl. Deze aanleg komt voor op een kaart uit 1766. Direct naast het herenhuis stond toen een grote boerderij. Aan het begin van de 20ste eeuw is een groot deel van Groot Haesebroek verkaveld voor villabouw. Het resterende deel werd later verkocht aan de NV William H. Müller en Co’s Algemeene Exploitatiemaatschappij te Den Haag. Directeur A.G. Kröller en zijn vrouw, de bekende kunstverzamelaarster Hélène Kröller-Müller, vestigden zich in mei 1916 op Groot Haesebroek. In 1929-1931 lieten zij het oude huis vervangen door een modern landhuis naar ontwerp van de Belgische architect Henry van de Velde. Het huis kreeg in 1937 korte tijd de status van rijksmuseum, tot de kunstcollectie in 1938 verhuisde naar het nieuwe museum te Otterlo.