De Paauw

Even ten zuiden van de bebouwde kom van Wassenaar staat een langgerekt landhuis met ervoor een uitgestrekt gazon met monumentale boomgroepen. Deze buitenplaats De Paauw wordt voor het eerste genoemd in 1556 als Cornelis Arend van der Dussen een buitenplaats bouwt die hij ‘Huys te Pau’ noemt. Over het uiterlijk van het huis is tot circa 1800 niet veel bekend. Rond dat jaar laat de eigenaar Adriaan Pieter Twent een nieuw huis bouwen of, dat is niet geheel duidelijk, het bestaande huis moderniseren.
In de tijd dat prins Frederik der Nederlanden het buiten in zijn bezit heeft, krijgt het huis zijn huidige uiterlijk. De voorgevel van het oudste gedeelte van het gebouw krijgt in 1858 een strakker uiterlijk doordat de bovenetage wordt rechtgetrokken. Aan dit deel van de gevel werden vijf gebeeldhouwde pauwen bevestigd. Een in 1879 aangebouwde vleugel met 17 salons en logeerkamers is 40 jaar later weer afgebroken.
Op een kaart van Dou en Broeckhuysen uit 1647 is te zien dat het huis is omgeven door een groot rechthoekig park, dat weer was opgedeeld in rechthoekige compartimenten die grotendeels met rijen bomen beplant lijken te zijn. Een vroeg 19de–eeuwse kaart laat zien dat het terrein was omgeven door een gracht. In de 18de eeuw is De Paauw al voorzien van ‘stallinge, coetshuis, orangerie, moestuinen, boomgaarden, bossen en plantagiën’. Ook was er een koepel annex portierswoning op de huidige hoek Raadhuislaan/Rijksstraatweg. Bij dit gebouw werd een beeld van een amazone te paard, die wordt aangevallen door een leeuw, geplaatst.
Rond 1840 worden de twee kleine vijvers die Twent had laten aanleggen door J.D. Zocher jr. naar een ontwerp van Petzold vergraven tot één grote vijver, waarbij de eilandjes verdwijnen. Ook worden op verschillende plaatsen in het park nog beelden toegevoegd. Na de dood van prins Frederik wordt zijn jongste dochter, prinses Marie, eigenaar van De Paauw. Na haar overlijden in 1910 komt het buiten in handen van bouwondernemers en is een deel van het park verkaveld. In 1924 koopt de gemeente Wassenaar het huis en in 1925 wordt het als gemeentehuis in gebruik genomen. In 1949 kan de gemeente ook het omliggende park kopen, wat later weer is vergroot door een eerder afgesplitst deel, het Bos van Ruys, er weer aan toe te voegen.