Raaphorst (De Horsten)

Het landgoed De Horsten is met zijn 450 hectare één van de grootste landgoederen van Zuid-Holland. In feite bestaat het uit drie landgoederen: Raaphorst, Eikenhorst en Ter Horst.
Stichter van landgoed De Horsten was prins Frederik der Nederlanden (1797-1881). Hij kocht in 1838 de terreinen Ter Horst en Raaphorst. Eikenhorst kreeg hij in 1845 in zijn bezit. De vermaarde tuinarchitect Eduard Petzold kreeg de opdracht de terreinen tot één landgoed samen te smeden, waarbij overigens de aanleg karakteristieken van de afzonderlijke terreinen behouden moesten blijven.
 Uit onderzoek is gebleken dat er een Dirk van Raephorst heeft geleefd die als stichter van het kasteel in aanmerking komt. Kasteel Raaphorst werd gebouwd op de rand van een strandwal. Waarschijnlijk was het oorspronkelijk een omgrachte woontoren, waar in later eeuwen delen tegenaan zijn gebouwd, zodat uiteindelijk het onregelmatige en nogal ‘rommelig’ aandoende huis ontstond dat bekend is van afbeeldingen uit de 17^de en 18^de eeuw.
De laatste mannelijke Van Raephorst stierf in 1650. In 1680 werden door vererving de gezusters Magdalena en Maria Cornelia eigenares. Deze zusters zaten uiterst slecht bij kas en vanaf 1703 waren ze niet meer in staat de belasting op Raaphorst te betalen. Zij besloten een loterij te organiseren met kasteel Raaphorst als hoofdprijs. Helaas voor hen kozen de winnaars niet voor het kasteel, maar voor de geldprijs van fl. 72.000. Een tweede loterij had hetzelfde resultaat. Wel werd in 1712 iemand gevonden die het kasteel wilde kopen: Margaretha Cecilia Munter, echtgenote van de Ierse veldheer William Cadogan, later Engels ambassadeur in Den Haag. Onder ‘Milady Cadogan’ werd het kasteel gerenoveerd en het park aanmerkelijk verfraaid. Na de dood van Margaretha Cecilia Cadogan in 1747 ging het bergafwaarts met het kasteel. In 1770 is Raaphorst ‘niet meer met een heerehuis voorzien […] of als buitenplaats gebruikt’. Naderhand verbouwde men een deel van het grote stallencomplex tot buitenhuis. Dit gebouw bestaat nog en is bekend als de rentmeesterswoning.
De plek waar kasteel Raaphorst heeft gestaan, is precies aan te wijzen. Het is de langwerpige, omgrachte akker die ligt langs de weg van de rentmeesterswoning naar de dienstwoning.  Uit de kaarten en tekeningen uit de 17^de eeuw blijkt dat het kasteel toen op een eiland stond, omgeven door brede rechte grachten. Ook het gebied eromheen was omgeven door een langgerekt grachtenstelsel. De tekening die Roelant Roghman in 1647-1648 van Raaphorst maakte, toont het kasteel in een nogal verwilderde natuur. Van een tuinaanleg ontbreekt ieder spoor.
Op een kaart uit 1711 valt op dat zowel oprijlaan als baroktuin schuin liggen ten opzichte van het kasteel en zijn omgrachting. Onder Cadogan is dat in 1714 ingrijpend veranderd. De rechte kanalen en lanen die toen zijn aangelegd, zijn nog steeds aanwezig.
De kleinschaligheid van het oude Raaphorst maakte onder Cadogan plaats voor weidse vergezichten en monumentaliteit. Het stallencomplext leek uit de verte een classicistisch landhuis. Het kasteel, inmiddels omgeven door terrassen met trappartijen, lag naast een soort Grand Canal. Achter het kasteel was een nieuwe tuin aangelegd met beelden en een barokke tuinkoepel. Bij deze imposante aanleg moet het kasteel zelf een povere en bepaald ouderwetse indruk gemaakt hebben. Na 1750 trad een periode van verval in. Het verouderde kasteel werd afgebroken en een deel van de stallen werd tot landhuis verbouwd en ongeveer op de plaats van de vroegere baroktuin, kwam een park in landschapsstijl.
In 1783 brak met de komst van eigenaar Adriaan Pieter Twent, een nieuwe bloeiperiode aan. Twent liet de binnenduinen langs de Rijksstraatweg op grote schaal beplanten. Zo stond Twent aan de wieg van het zware bos zoals dat nu op Raaphorst is te zien. Ook liet Twent in 1791 en 1792 de heuvel opwerpen die bekend staat als de Seringenberg. Op de heuvel verrees een vermoedelijk zeshoekige theekoepel. Sedert 1838 werd Raaphorst onder prins Frederik verder verfraaid. J.D. Zocher jr. schijnt een vijver te hebben aangelegd op de plaats van de ‘zanderij’. Eduard Petzold heeft vanaf 1854 de landschapsstijl op Raaphorst verder ontwikkeld, waarbij de vijver zijn uiteindelijke vorm kreeg. Architect Hermann Wentzel bouwde aan de rand van de vijver een gemetseld stenen boothuis annex uitzichtpunt, dat zich tegenwoordig in ruïneuze staat bevindt. Even ten oosten van deze ‘laube’ werd omstreek 1860 het neogotische ‘Schiethuis’ gebouwd. Petzold legde op Raaphorst nieuwe met klinkers verharde wegen aan, de ‘Umfahrungswege’, die aansluiting gaven op de andere landgoederen van de prins en die nog grotendeels intact zijn.