Huis Te Werve

In 1281 wordt Te Werve voor het eerst vermeld. Het kasteel, een donjon, omgeven door een gracht is waarschijnlijk net als de overige Rijswijkse kastelen omstreeks 1350 tijdens de Hoekse en Kabeljouwse twisten verwoest. Rond 1450 bouwt Jan Ruychrock een nieuw kasteel met voorburcht. Ruychrock die verschillende belangrijke posten bekleedde was een van de rijkste ingezetenen van het land. Naast het recht van zwanendrif, het recht om zwanen te houden, had hij ook het recht van duivenslag. Hij bouwde waarschijnlijk ook de nog bestaande duiventoren.
Als na de Reformatie in 1572 rooms-katholieke erediensten niet meer in het openbaar mogen worden gehouden, maar wel oogluikend worden toegestaan in schuilkerken, stelt de toenmalige eigenaar Jacob van der Wiele zijn kasteelkapel op Te Werve open voor de katholieke Rijswijkse dorpelingen. Hiervoor liet hij in de poortvleugel wel een aparte ingang maken zodat de kerkgangers niet via het huis naar binnen hoefden.
In de 17de eeuw wordt het kasteel gemoderniseerd en naar men vermoedt is tegelijkertijd een park in formele stijl met sterrenbos en rechthoekige compartimenten aangelegd. De kaart van Cruquius van 1712 laat zien dat de oprijlaan nadien naar de huidige plek is verlegd.
Op een tekening van Abraham de Haen de Jonge uit 1726 is een gebouw te zien dat uit het water oprijst en uit drie vleugels bestaat aan een min of meer vierkante binnenplaats. Op de cour staat een grote toren en de open zijde van de cour was begrensd door een keermuur met zes pijlers met daarop ballen als versieringen. Het gebouw kon betreden worden via een brug over de gracht. De vleugel met de ingang en de brug werd in de tweede helft van de 18de eeuw afgebroken. Ook werd hier de gracht gedempt.
In 1824 koopt jonkheer Gevers van Kethel en Spaland Te Werve. Hij laat het huis ingrijpend veranderen. De toren wordt sterk in hoogte teruggebracht zodat hij niet langer boven de rest van het huis uitsteekt. De raamverdeling in de gevels wordt veranderd en het huis wordt wit gepleisterd. Ook wordt er een ijzeren serre aangebouwd. Deze is aan het eind van de 19de eeuw afgebroken en vervangen door een terras. Het gebouw heeft dan het aanzien van een voornaam landhuis gekregen. In 1892 wordt Te Werve, dan 7,5 ha groot, verkocht aan Abel Labouchere, die er 30 jaar blijft wonen en zijn grondbezit uitbreidt tot 35 ha. In 1910 laat hij een nieuwe ingangspartij aanbrengen. Door deze verbouwing kreeg het landhuis, op een in 1954 gebouwde serre na, zijn huidige aanzien.
De tuin krijgt begin 19de eeuw een landschappelijke aanleg, die voltooid wordt na 1824 als jonkheer Gevers het landgoed heeft aangekocht. Met een servituut dat in 1954 is afgekocht, werd het uitzicht tot op de Nieuwe Kerk in Delft beschermd. De volgende eigenaren, Henriëtta Mellina Gevers en haar man Willem Anne baron van Palland besteedden veel geld en aandacht aan de tuin. Zij hadden 12 tuinlieden in dienst. In 1892 wordt het landgoed in een veilingcatalogus beschreven als ‘een fraai aangelegd park met waterpartij, bloem- en moestuinen, oranjerie, stal, koetshuis, koetsiers- en tuinmanswoning, stenen duiventoren, kippenhokken, kaagberg enz.‘ Het park heeft dan hoog opgaand geboomte en fraai bloemhout. In de moestuin zijn kassen voor druiven en perzikken, warme kassen, een oranjerie, een rozenkast, muren met perzikken, pruimen, druiven en perenbomen en een tuinloods.
Omstreeks 1910 als de gemeente Den Haag veel zand nodig heeft wordt op het zuidelijke deel van het landgoed een plas gegraven “De Put”. Labouchere geeft de bevolking van Rijswijk toestemming om in een bepaald deel ervan te zwemmen.
Shell koop Te Werve in 1922 aan om het als sport- en recreatiepark te gebruiken. Het huis wordt vervolgens tientallen jaren gebruikt als clubhuis voor het personeel. Voor het landschapspark rond het huis heeft dit weinig gevolgen. Elders op het terrein zijn overal wel sportvelden verschenen. Als de belangstelling van het personeel terugloopt, zoekt Shell een huurder voor het huis. Vanaf 1999 huurt Event Company het landhuis van Shell en exploiteert het voor zakelijke en particuliere evenementen. In 2011 koopt Event Company het landgoed aan. Het jaar daarop wordt het landhuis volledig gerestaureerd.