Huis De Werve

Het huidige huis dat als Huis de Werve bekend staat is slechts een deel van de aanzienlijke ridderhofstad die hier ooit heeft gestaan. De geschiedenis van De Werve gaat terug tot 1281 als Jan de Werve een deel van het langgerekte stuk grond dat hij in leen heeft, overdraagt aan zijn broer Hubrecht. De overdracht is inclusief een halve hoeve. In 1392 is het huis zo bouwvallig dat de stenen worden gebruikt voor de verbetering van de toren van het naastgelegen De Loo. Het is niet bekend wanneer het huis is hersteld of herbouwd, maar in 1466 werd de hofstad opnieuw omschreven “met boemgaerden, bomen, potingen, graften en cingulen”. Op de vroeg 17^e-eeuwse kaart van van Rijnland wordt De Werve voor het eerst afgebeeld. Het huis bestond uit een groter en kleiner blokvormig gebouw, die haaks op elkaar stonden. De gebouwen telden twee verdiepingen boven een sousterrain en hadden hoge leien daken. Direct achter in de hoek waar de muren van de gebouwen elkaar raakten stond een hoge vierkante toren. De hofstad lag in een ringgracht en was door een brug met bogen, waarin opgenomen een ophaalbrug, verbonden met het voorplein. Aan weerszijden van het ruime voorplein stonden twee eenvoudige bouwhuizen, elk aan de achterzijde voorzien van een torentje met hoge spits. Als François van Halewijn in 1641 deze hofstad koopt begint een bloeiperiode voor De Werve. Van Halewijn laat enkele waterlopen omleiden en vergraven tot vijvers, legt een parterre met beelden aan en er komt een lange wandellaan naar een klein classicistisch paviljoen. Bij dit paviljoen lag een tuin met grotachtige gebouwtjes die uitkeken op een godenvijver, een waterpartij vol beelden van Romeinse watergoden. Eind 18^e eeuw komt Huis de Werve in handen van een driemanschap en raakt in verval. In 1801 krijgen de dan nog overgebleven twee eigenaren toestemming om de hofstad te slopen. Hieraan is wel de voorwaarde verbonden dat een bouwhuis met torentje blijft behouden en behoorlijk wordt onderhouden. Van de hofstad bleef alleen het noordelijke bouwhuis met torentje bestaan en dit maakt nu onderdeel uit van het huidige gebouw.
Begin 19^e eeuw werd dwars voor het bouwhuis een nieuwe rechthoekige vleugel geplaatst met aan weerzijde een kleine zijvleugel. Dit gebouw wordt in 1898 uitgebreid met een verdieping en het krijgt trapgeveltjes. De huidige eigenaar heeft zowel in 1967 als in 1988 restauraties laten uitvoeren. De zadeldaken met trapgeveltjes zijn vervangen door schilddaken en er is een grote serre voor het huis gebouwd. De twaalf daarbij aangebrachte zuilen refereren aan de vier balkonzuilen, die na de verbouwing van 1898 waren aangebracht. In de tuin resteert nog een deel van de tot vijver vergraven ringgracht.
Het huis oogt nu als een negentiende eeuws landhuis, maar wat opvalt is dat er in de gevel die vanaf de weg zichtbaar is geen deur is, het is de achterkant. De entree is in het oude bouwhuis. Het hierbij bewaarde torentje zorgt voor een verassend effect.